Traper i myśliwy

katalog Mleczne zęby, Galeria Sztuki Współczesnej BWA Katowice, 2013

Michał Smandek jako uczeń pasjonował się fizyką i chemią. Jego wyobraźnie poruszało zadanie domowe, w ramach którego trzeba było przeprowadzić doświadczenie polegające na wyhodowaniu kryształków soli. Tu nie dało się nikogo oszukać. Im dłuższy był czas osadzania, tym wyrastał większy i bardziej malowniczy kryształ. Ten długotrwały proces wymagający pilności i zaangażowania nagradzany był oceną bardzo dobrą. Smandek wiedział, że to co ważne wymaga poświęcenia i zaangażowania. Dlatego w swoich, na początku prywatnych, performance’ach na terenach postindustrialnych dawał z siebie wszystko. Taszczył za sobą przedmioty potrzebne do „prac naprawczych” − narzędzia, statywy, aparaty. Wielokrotnie podejmował trud dalekich wypraw, żeby znaleźć się na dnie wyschniętego jeziora, niebotycznym klifie czy w kraterze wulkanu. „Jeśli nie zrobię czegoś w danym miejscu, to nie będzie ono nigdy moje” – mówił. Przywoził z nich dziwne przedmioty znalezione w przyrodzie i dokumentacje wykonanych na miejscu geometryzujących interwencji. Zmagając się z kolejnymi miejscami i materią stara się otoczyć je krótkotrwałą opieką. Chciał wierzyć, że istnieje jeszcze dzika natura, która pozwala się oswajać i podbić. Jeśli nie potrafił jej odnaleźć w czystej postaci o jakiej marzył, z determinacją udoskonalał ją i naprawiał na własną rękę.

Marta Lisok

„Rysunki zoologiczne” – zachowana seria rysunków powstała dokładnie 15.10.1988. Są to próby siedmiolatka w odwzorowaniu zwierząt w tropikalnym krajobrazie palm, bujnych traw i zalewisk. Pojawia się również dinozaur umieszczony w równie wakacyjno-egzotycznym pejzażu. Pamiętam z tego okresu niezwykle interesujące wycieczki do chorzowskiego zoo w Wojewódzkim Parku Kultury i Wypoczynku, w którym prócz różnych gatunków zwierząt w klatkach i na wybiegach znajdowały się monumentalne betonowe rzeźby dinozaurów w skali 1:1. Nie mniejszy wpływ na wyobraźnię i charakter prac miała bogato ilustrowana książka „Zanim pojawił się człowiek”, w której to zostały opisane i zobrazowane następujące po sobie epoki geologiczne, kolejno pojawiające się na Ziemi organizmy i warunki klimatyczne naszej planety w początkach jej istnienia, świat istot, które niegdyś zamieszkiwały powierzchnię naszego globu i głębiny mórz, aż w końcu pojawienie się istot człekokształtnych potrafiących rozumnie obrobić drewno i kamień tworząc pierwsze narzędzia.

Michał Smandek